Tết Đoan Ngọ, diễn ra vào mùng 5 tháng 5 âm lịch, là lễ truyền thống quan trọng của người Việt. Các phong tục phổ biến bao gồm dâng hương tổ tiên, ăn bánh tro, rượu nếp cái, ăn trái cây... nhằm diệt sâu bọ và cầu mong sức khỏe bình an.
"Đoan" có nghĩa là mở đầu, "Ngọ" là khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, ăn tết Đoan Ngọ là ăn vào buổi trưa. Đoan Ngọ tức là lúc mặt trời bắt đầu ngắn nhất, ở gần trời đất nhất. Ở Việt Nam, tết Đoan Ngọ còn được gọi với cái tên khá dân dã đó chính là "tết giết sâu bọ". Hiểu đơn giản, đây chính là ngày phát động bắt sâu bọ, tiêu diệt bớt các loài sâu bệnh gây hại cho cây trồng.
Truyền thuyết Tết Đoan Ngọ tại Việt Nam
Theo truyền thuyết kể lại, một ngày sau khi thu hoạch, nông dân ăn mừng vì trúng mùa nhưng sâu bọ năm ấy lại kéo dày ăn mất cây trái, thực phẩm đã thu hoạch. Mọi người đau đầu không biết làm cách nào để có thể giải được nạn sâu bọ này, bỗng nhiên có một ông lão từ xa đi tới tự xưng là Đôi Truân. Ông chỉ cho dân chúng mỗi nhà lập một đàn cúng gồm đơn giản có bánh tro, trái cây, sau đó ra trước nhà mình vận động thể dục. Nhân dân làm theo chỉ một lúc sau, sâu bọ đàn lũ té ngã rã rượi. Lão ông còn bảo thêm: Sâu bọ hằng năm vào ngày này rất hung hăng, mỗi năm vào đúng ngày này cứ làm theo những gì ta đã dặn thì sẽ trị được chúng. Dân chúng biết ơn định cảm tạ thì ông lão đã đi đâu mất. Để tưởng nhớ việc này, dân chúng đặt cho ngày này là ngày "Tết diệt sâu bọ", có người gọi nó là "Tết Đoan Ngọ" vì giờ cúng thường vào giữa giờ Ngọ.
Phong tục trong ngày Tết Đoan Ngọ
Dâng hương lên bàn thờ tổ tiên: Giống như nhiều lễ Tết khác ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ cũng không thể thiếu nghi lễ dâng hương lên bàn thờ tổ tiên. Đây là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn và cầu nguyện cho tổ tiên phù hộ.Tùy từng địa phương mà ngày Tết Đoan Ngọ sẽ được cúng lễ theo cách khác nhau. Tuy nhiên, đa số mâm cúng vào ngày này là mâm cúng chay, ở một số địa phương cúng thêm thịt vịt. Mâm cúng Tết Đoan Ngọ gồm có: Hoa tươi, vàng mã, hương, nước sạch; cơm rượu nếp, nếp cẩm; hoa quả, người xưa thường chọn các loại quả chua như mận, xoài xanh, vải.
Ngoài ra, mâm cỗ cúng Tết Đoan Ngọ có thể tùy địa phương mà có những nguyên liệu khác như: Bánh tro: Đây là lễ vật đặc trưng ở miền Bắc, bánh được làm từ gạo nếp ngâm cùng nước tro của các loại lá cây khô, gói trong lá chuối rồi đem luộc; thịt vịt - đây là món đặc trưng của người dân miền Trung trong dịp Tết Đoan Ngọ. Nhiều người cho rằng vào tháng 5 âm lịch, thời tiết oi ả, ăn thịt vịt tính hàn sẽ giúp cơ thể mát mẻ hơn; chè trôi nước: Ở miền Nam, người dân thường dâng cúng chè trôi nước được làm từ bột nếp, bên trong có nhân đậu xanh, ăn kèm với nước đường hoặc nước cốt dừa đun đường.
Ăn trái cây: Vào ngày này, người Việt Nam thường ăn các loại cây có vị chua như mận, xoài, cam, bưởi... với mong muốn là loại trừ mầm bệnh. Những loại trái cây đó cũng thường xuất hiện trên mâm cúng hầu hết gia đình vào ngày này. Bên cạnh đó, việc ăn trái cây đầu mùa cũng thể hiện được mong muốn một cuộc sống đầy đủ, cây cối đơm hoa, kết trái.
Ăn bánh tro và rượu nếp cái: Bánh tro cũng là một món ăn đặc trưng và không thể bỏ qua trong ngày Tết Đoan Ngọ. Để có một chiếc bánh tro thơm ngon, người làm bánh phải rất tỉ mỉ trong khâu chọn nguyên liệu, gạo nếp phải thơm dẻo và phải được ngâm trong nước tro tàu, lá gói bánh phải là lá dong chứ không dùng lá chuối… Bánh được gói lại thành từng chùm, một chùm thường từ 7-10 cái và cho vào nồi luộc. Cứ tới ngày này, cha mẹ hay ông bà thường làm rất nhiều để khi con cháu, họ hàng về thăm, gia đình sẽ cùng nhau quây quần bên nhau, ăn bánh tro, uống lá mát và cùng nhau trò chuyện.
Ảnh: Sưu tầm
Cơm rượu nếp cẩm là cơm từ gạo nếp cẩm được nấu lên men cùng với rượu. Đây là món ăn có vị ngọt và chữa được nhiều bệnh như suy nhược cơ thể, làm giảm cơn khát, trị chứng ra mồ hôi trộm. Vào ngày Tết Đoan Ngọ, mọi người trong cùng một gia đình thường vệ sinh cá nhân sạch sẽ và cùng nhau ăn cơm rượu nếp cẩm. Đây là một phong tục đã có từ lâu đời nhằm thể hiện mong muốn đẩy lùi được mầm bệnh trong cơ thể và mang lại nguồn sức khỏe dồi dào và tươi trẻ.
Tắm nước lá từ thiên nhiên
Một số người chọn cách tắm nước lá từ thiên nhiên vào ngày 5/5 để diệt sâu bọ. Việc này thực hiện sau khi đã ăn rượu nếp. Các loại lá như: lá mùi, tía tô, kinh giới, lá tre... sẽ được đun lên, để nguội rồi dùng để tắm. Người xưa cho rằng tắm lá mùi để mồ hôi toát ra, có cảm giác khoan khoái dễ chịu, thơm tho làm cho con người phấn chấn.
Tết Đoan Ngọ không chỉ là dịp để người Việt bảo vệ sức khỏe mà còn là cơ hội để những giá trị truyền thống và tinh thần cộng đồng được phát huy. Việc duy trì và phát triển các phong tục trong ngày lễ này giúp cho nét đẹp văn hóa dân tộc tiếp tục tỏa sáng qua thời gian.
Ngoài việc thực hiện các phong tục phổ biến như dâng hương cúng tổ tiên, ăn bánh tro, rượu nếp cái, trái cây…chúng ta cũng không quên dành cho nhau những lời chúc tốt đẹp, cầu mong sức khỏe bình an trong ngày Tết đặc biệt này.
"𝑀𝑢̀𝑛𝑔 𝑛𝑎̆𝑚 𝑡ℎ𝑎́𝑛𝑔 𝑁𝑎̆𝑚 𝑇𝑒̂́𝑡 Đ𝑜𝑎𝑛 𝑁𝑔𝑜̣
𝑄𝑢𝑎̂𝑦 𝑞𝑢𝑎̂̀𝑛 𝑐𝑢̀𝑛𝑔 𝑛ℎ𝑎𝑢 𝑔𝑜́𝑖 𝑏𝑎́𝑛ℎ 𝑢́ 𝑡𝑟𝑜
𝐺𝑖𝑎 đ𝑖̀𝑛ℎ 𝑠𝑢𝑚 𝑣𝑎̂̀𝑦 𝑣𝑢𝑖 ℎ𝑎̣𝑛ℎ 𝑝ℎ𝑢́𝑐
𝑇𝑖𝑒̂̀𝑛 đ𝑜̂̀ 𝑟𝑜̣̂𝑛𝑔 𝑚𝑜̛̉ 𝑐ℎ𝑎̆̉𝑛𝑔 𝑠𝑎̂̀𝑢 𝑙𝑜"
Vạn Linh Hương mến chúc cả nhà đón Tết Đoan Ngọ an lành và hạnh phúc bên gia đình của mình nhé!
___________________________
NHANG THIÊN NHIÊN VẠN LINH HƯƠNG - Nén nhang từ tâm, hướng về nguồn cội
🏡 Số 68, ấp Long Hải, Hoà Thành, Tây Ninh
☎️ 0939 453 045 - 0778 070 070
https://www.facebook.com/NhangVanLinhHuong
🛒 https://shopee.vn/van_linh_huong
#nhangvanlinhhuong #nhangthiennhien #vanlinhhuong #tayninh #ocopvietnam #ocop #tramhuong
